হাদ্রিয়ান (লাতিন: Publius Aelius Traianus Hadrianus Augustus[১][২][৩] ২৪ জানুয়ারি, ৭৬ খ্রিষ্টাব্দ – ১০ জুলাই, ১৩৮ খ্রিষ্টাব্দ) ছিলেন একজন রোমান সম্রাট যিনি ১১৭ থেকে ১৩৮ খ্রিষ্টাব্দ পর্যন্ত শাসন করেছেন। তিনি ইতালির রোমের সর্বদেবতার মন্দির নামে পরিচিত পেনথিওন মন্দিরটি পূননির্মাণ করেছিলেন এবং প্রাচীন রোমের সবচেয়ে বড় মন্দির ভেনাস ও রোমার মন্দিরটি নির্মাণ করেছিলেন। তিনি হদ্রিয়ান প্রাচীর নির্মাণের জন্যও পরিচিত যেটি রোমান ব্রিটেনের উত্তর দিক ঘেষে ছিল। ইউরোপীয় ঐতিহাসিকদের মতে, পাঁচজন নিষ্ঠাবান রোমান সম্রাটদের মধ্যে তৃতীয় ছিলেন সম্রাট হাদ্রিয়ান। অন্যরা হলেন নেরভা, ট্রাজান, আন্তোনিয়াস পিউস, মারকাস আউরেলিয়াস।

হাদ্রিয়ান
রোম সম্রাজ্যের ১৪তম সম্রাট
ক্যাপিটলিন জাদুঘরে হাদ্রিয়ানের মার্বেল পাথরের মূর্তি
রাজত্ব১০ আগস্ট ১১৭ – ১০ জুলাই, ১৩৮
পূর্বসূরিট্রাজান
উত্তরসূরিঅ্যান্টোনিয়াস পিয়াস
জন্ম(৭৬-০১-২৪)২৪ জানুয়ারি ৭৬
ইতালিকা, স্পেন; অথবা রোম (সম্ভবত)
মৃত্যু১০ জুলাই ১৩৮(138-07-10) (বয়স ৬২)
বাএই
সমাধি
১) পাটেওলি
২) গার্ডেন অফ ডমিটিয়া
৩) হাদ্রিয়ান মওসিলিয়াম (রোম)
স্ত্রী
বংশধরলুসিয়াস এলিয়াস
এন্টিনোওয়াস
(both adoptive)
পূর্ণ নাম
পাবলিকাস এলিয়াস হাদ্রিয়ানস বাকেল্লানাস
(জন্মনাম);
সিজার পাবলিকাস এলিয়াস ট্রাইয়ানুস হাদ্রিয়ানস বাকেল্লানাস অগাস্টাস (সম্রাট হিসেবে)
রাজবংশনেরভান-এন্টোনিয়ান
পিতাপাবলিকাস এলিয়াস হাদ্রিয়ান এফার
মাতাদুমিতিয়া পাওলিনা
Roman imperial dynasties
Nervo-Trajanic Dynasty
Nerva
Children
   Natural - (none)
   Adoptive - Trajan
Trajan
Children
   Natural - (none)
   Adoptive - Hadrian
Hadrian
Children
   Natural - (none)
   Adoptive - Lucius Aelius
   Adoptive - Antoninus Pius

পাদটীকা সম্পাদনা

  1. In Classical Latin, Hadrian's name would be inscribed as PVBLIVS AELIVS TRAIANVS HADRIANVS AVGVSTVS.
  2. Inscription in Athens, year 112 AD: CIL III, 550 = InscrAtt 3 = IG II, 3286 = Dessau 308 = IDRE 2, 365: P(ublio) Aelio P(ubli) f(ilio) Serg(ia) Hadriano / co(n)s(uli) VIIviro epulonum sodali Augustali leg(ato) pro pr(aetore) Imp(eratoris) Nervae Traiani / Caesaris Aug(usti) Germanici Dacici Pannoniae inferioris praetori eodemque / tempore leg(ato) leg(ionis) I Minerviae P(iae) F(idelis) bello Dacico item trib(uno) pleb(is) quaestori Imperatoris / Traiani et comiti expeditionis Dacicae donis militaribus ab eo donato bis trib(uno) leg(ionis) II / Adiutricis P(iae) F(idelis) item legionis V Macedonicae item legionis XXII Primigeniae P(iae) F(idelis) seviro / turmae eq(uitum) R(omanorum) praef(ecto) feriarum Latinarum Xviro s(tlitibus) i(udicandis) //...(text in greek)
  3. As emperor his name was Imperator Caesar Divi Traiani filius Traianus Hadrianus Augustus.

তথ্যসূত্র সম্পাদনা

প্রত্যক্ষ উৎস সম্পাদনা

Inscriptions:

  • Eusebius of Caesarea, Church History (Book IV), "Church History"। www.newadvent.org। সংগ্রহের তারিখ ২০১০-০৩-১৩ 
  • Smallwood, E.M, Documents Illustrating the Principates of Nerva Trajan and Hadrian, Cambridge, 1966.

পরোক্ষ উৎস সম্পাদনা

আরো পড়ুন সম্পাদনা

বহিঃসংযোগ সম্পাদনা

হাদ্রিয়ান
জন্ম: 24 January AD 76 মৃত্যু: 10 July AD 138
রাজনৈতিক দপ্তর
পূর্বসূরী
Trajan
Roman Emperor
117–138
উত্তরসূরী
Antoninus Pius
পূর্বসূরী
Quintus Aquilius Niger and Marcus Rebilus Apronianus
Consul of the Roman Empire
118–119
উত্তরসূরী
Lucius Catilius Severus Iulianus Claudius Reginus and Antoninus Pius