হিন্দু-জার্মান ষড়যন্ত্র: সংশোধিত সংস্করণের মধ্যে পার্থক্য

বিষয়বস্তু বিয়োগ হয়েছে বিষয়বস্তু যোগ হয়েছে
Addbot (আলোচনা | অবদান)
বট: আন্তঃউইকি সংযোগ সরিয়ে নেওয়া হয়েছে, যা এখন উইকিউপাত্ত ...
WikitanvirBot I (আলোচনা | অবদান)
বট কসমেটিক পরিবর্তন করছে; কোনো সমস্যা?
১ নং লাইন:
[[Imageচিত্র:Ghadar di gunj.jpg|thumb|right|180px|''[[Ghadar di Gunj]]'', an early Ghadarite compilation of [[nationalist]] and [[socialist]] literature, was banned in India in 1913.]]
হিন্দু-জার্মান ষড়যন্ত্র ছিলো ১৯১৪ হতে ১৯১৭ সালের মধ্যে সংঘটিত ষড়যন্ত্র, যাতে ব্রিটিশ ভারতের ঔপনিবেশিক সরকারের বিরুদ্ধে সর্বভারতীয় প্রতিরোধ ও বিদ্রোহ ঘটানোর পরিকল্পনা করা হয়েছিলো। এই ষড়যন্ত্রে অংশ নিয়েছিলো চরমপন্থী ভারতীয় জাতীয়তাবাদী বিপ্লবী সংগঠনসমূহ, মার্কিন যুক্তরাষ্ট্রের ঘাদার দল, এবং জার্মানির ভারত স্বাধীন কমিটি। <ref name=Plowman84>{{Harvnb|Plowman|2003|p=84}}</ref><ref name=Hoover252>{{Harvnb|Hoover|1985|p=252}}</ref><ref name=GBrown300>{{Harvnb|Brown|1948|p=300}}</ref> ষড়যন্ত্রের সূত্রপাত হয় ১ম মহাযুদ্ধের সূচনালগ্নে। আইরিশ প্রজাতন্ত্র আন্দোলন, জার্মান বৈদেশিক দপ্তর, এবং সান ফ্রান্সিস্কোর জার্মান দূতাবাস এই ষড়যন্ত্রে সহায়তা করে। এর পাশাপাশি তুর্কি অটোমান সাম্রাজ্যও এতে কিছু সাহায্য করেছিলো। ষড়যন্ত্রের একটি বড় পরিকল্পনা ছিলো পাঞ্জাব এলাকা থেকে সর্বভারতীয় বিদ্রোহের সূচনা করে [[সিঙ্গাপুর]] অবধি তা ছড়িয়ে দেয়া। ভারতবর্ষে ব্রিটিশ শাসনের সমাপ্তি ঘটানোর লক্ষ্যে ১৯১৫ সালের ফেব্রুয়ারি মাসে এই বিদ্রোহ শুরু করার পরিকল্পনা করা হয়। ফেব্রুয়ারি মাসের এই ষড়যন্ত্র (যা ঘাদার ষড়যন্ত্র নামে খ্যাত) বিফল হয়, যখন ব্রিটিশ গোয়েন্দারা কৌশলে ঘাদার আন্দোলনের ভেতরে ঢুকে পড়ে সব তথ্য জেনে ফেলে। আন্দোলনের প্রধান নেতাদের গ্রেপ্তার করা হয়। ভারতবর্ষের বিভিন্ন স্থানের ছোটোখাটো সেনাদল ও সেনানিবাসের বিদ্রোহের পরিকল্পনাও বানচাল করে দেয়া হয়।
 
হিন্দু-জার্মান ষড়যন্ত্রের অন্যান্য পরিকল্পনার মধ্যে ছিলো ১৯১৫ সালের সিঙ্গাপুর বিদ্রোহ, অ্যানি লারসেন অস্ত্র পরিকল্পনা, যুগান্তর-জার্মান ষড়যন্ত্র, কাবুলে জার্মান দূতাবাসের চক্র, এবং ভারতবর্ষে কনট রেঞ্জার্সের বিদ্রোহ। এছাড়া কারো কারো মতে ১৯১৬ সালের ব্ল্যাক টম বিস্ফোরণও এই ষড়যন্ত্রের অংশ ছিলো। এছাড়া হিন্দু-জার্মান ষড়যন্ত্রের অংশ হিসাবে মধ্যপ্রাচ্যে ১ম বিশ্বযুদ্ধে অংশগ্রহণরত ব্রিটিশ ভারতীয় সেনাবাহিনীর কাজে বাধা সৃষ্টির পরিকল্পনা করা হয়।
১১ নং লাইন:
{{reflist}}
 
== গ্রন্থপঞ্জী ==
{{Refbegin|2}}
 
* {{Citation
| surname1 = Andreyev
| given1 = Alexandre
২২ নং লাইন:
| ISBN = 9004129529
}}
* {{Citation
| surname1 = Ansari
| given1 = K. H.
৩৭ নং লাইন:
| ISBN = 0195665473
}}
* {{Citation
| surname1 = Bhatt
| given1 = Chetan
৫৩ নং লাইন:
| ISBN = 8172111231
}}
* {{Citation
| surname1 = Bose
| given1 = Purnima
৬৩ নং লাইন:
| issn = 01903659
}}.
* {{Citation
| surname1 = Bose
| given1 = Sugata
৯৮ নং লাইন:
| issn = 0030-8684
}}.
* {{Citation
| surname1 = Carr
| given1 = Cecil T., et al.
১০৬ নং লাইন:
| issn= 14795949
}}.
* {{Citation
| surname1 = Cell
| given1 = John W.
১১৪ নং লাইন:
| ISBN = 0521521173
}}.
* {{Citation
| surname1 = Chhabra
| given1 = G. S.
১২৩ নং লাইন:
| ISBN = 818909307X
}}.
* {{Citation
| surname1 = Chirol
| given1 = Valentine
১৩১ নং লাইন:
| ISBN= 0543941221
}}.
* {{Citation
| surname1 = Cole
| given1 = Howard, et al.
১৩৯ নং লাইন:
| ISBN = 0415265762
}}.
* {{Citation
| surname1 = Collett
| given1 = Nigel
১৪৭ নং লাইন:
| ISBN = 1852855754
}}.
* {{Citation
| surname1 = Corr
| given1 = Gerald H.
১৬৩ নং লাইন:
| issn= 0009-4455
}}.
* {{Citation
| surname1 = Desai
| given1 = A. R.
১৭১ নং লাইন:
| isbn= 8171546676
}}.
* {{Citation
| surname1 = Dignan
| given1 = Don
১৮৯ নং লাইন:
| publisher = New Delhi, Allied Publishers
}}.
* {{Citation
| surname1 = Dutta
| given1 = Krishna
১৯৯ নং লাইন:
| ISBN= 1902669592
}}.
* {{Citation
| surname1 = Fay
| given1 = Peter W.
২০৭ নং লাইন:
| ISBN = 0472083422
}}.
* {{Citation
| surname1 = Farwell
| given1 = Bryon
২১৫ নং লাইন:
| ISBN = 0393308022
}}.
* {{Citation
| surname1 = Fischer-Tinē
| given1 = Harald
২২৪ নং লাইন:
| issn= 1740-0228
}}.
* {{Citation
| surname1 = Fisher
| given1 = Margaret W.
২৩৬ নং লাইন:
| ISSN=0030851X
}}.
* {{Citation
| surname1 = Fraser
| given1 = Thomas G.
২৪৭ নং লাইন:
| issn= 00220094
}}.
* {{Citation
| surname1 = Gupta
| given1 = Amit K.
২৭৮ নং লাইন:
| ISBN = 01497952
}}.
* {{Citation
| surname1 = Hopkirk
| given1 = Peter
২৮৬ নং লাইন:
| ISBN = 1568361270
}}.
* {{Citation
| surname1 = Hopkirk
| given1 = Peter
২৯৪ নং লাইন:
| ISBN = 0192802305
}}.
* {{Citation
| surname1 = Hughes
| given1 = Thomas L.
৩০৫ নং লাইন:
| issn= 01497952
}}.
* {{Citation
| surname1 = Isemonger
| surname2= Slattery
৩১৪ নং লাইন:
| publisher = Lahore: India Government Printing Office-Punjab
}}.
* {{Citation
| surname1 = Jalal
| given1 = Ayesha
৩২৫ নং লাইন:
| issn= 1479-2443
}}.
* {{Citation
| surname1 = Jensen
| given1 = Joan M.
৩৩৭ নং লাইন:
| issn= 0030-8684
}}.
* {{Citation
| surname1 = Kenny
| given1 = Kevin
৩৫৪ নং লাইন:
| oclc=1208166
}}.
* {{Citation
| surname1 = Kuwajima
| given1 = Sho
৩৭২ নং লাইন:
| ISBN = 0231039956
}}.
* {{Citation
| surname1 = Lovett
| given1 = Sir Verney
৩৮০ নং লাইন:
| ISBN = 81-7536-249-9
}}.
* {{Citation
| surname1 = Majumdar
| given1 = Ramesh C.
৩৯৭ নং লাইন:
| ISBN =0685095754
}}.
* {{Citation
| surname1 = McKale
| given1 = Donald M
৪০৫ নং লাইন:
| ISBN = 0873386027
}}.
* {{Citation
| surname1 = Owen
| given1 = N.
৪২৩ নং লাইন:
| ISBN = 10923977
}}.
* {{Citation
| surname1 = Popplewell
| given1 = Richard J.
৪৩২ নং লাইন:
| ISBN = 071464580X
}}.
* {{Citation
| surname1 = Puri
| given1 = Harish K.
৪৪৩ নং লাইন:
| issn= 09700293
}}.
* {{Citation
| surname1 = Qureshi
| given1 = M. Naeem
৪৫১ নং লাইন:
| ISBN= 9004113711
}}.
* {{Citation
| surname1 = Radhan
| given1 = O. P.
৪৫৯ নং লাইন:
| ISBN= 8174888659
}}.
* {{Citation
| surname1 = Reetz
| given1 = Dietrich
৪৭০ নং লাইন:
| issn= 1089-201X
}}.
* {{Citation
| surname1 = Sareen
| given1 = Tilak R.
৪৮৯ নং লাইন:
| issn= 00323195
}}.
* {{Citation
| surname1 = Sarkar
| given1 = Sumit
৪৯৭ নং লাইন:
| ISBN = 9780333904251
}}.
* {{Citation
| surname1 = Seidt
| given1 = Hans-Ulrich
৫০৮ নং লাইন:
| ISSN = 01497952
}}.
* {{Citation
| surname1 = Sims-Williams
| given1 = Ursula
৫১৯ নং লাইন:
| ISSN = 03056139
}}.
* {{Citation
| surname1 = Sinha
| given1 = P. B.
৫৩০ নং লাইন:
| ISSN = 00219118
}}.
* {{Citation
| surname1 = Strachan
| given1 = Hew
৫৩৮ নং লাইন:
| ISBN= 0199261911
}}.
* {{Citation
| surname1 = Strother
| given1 = French
৫৭৬ নং লাইন:
| issn= 08993718
}}.
* {{Citation
| surname1 = Talbot
| given1 = Ian
৫৯৬ নং লাইন:
| id = ISSN: 00220094
}}.
* {{Citation
| surname1 = von Pochhammer
| given1 = Wilhelm
৬৪১ নং লাইন:
| ISBN = 0875865356
}}.
* {{Citation
| surname1 = Yadav
| given1 = B. D.